Relacja z pobytu na Ukrainie w okresie 19 – 23 VIII 2009 r.
Podczas pobytu z delegacją z naszego powiatu na Ukrainie w dniu 22 sierpnia 2009 r. w Periatyniu dyrektor poradni Wojciech Kostek uczestniczył w konferencji zorganizowanej przez Przewodniczącego Rejonu Periatyńskiego pana Aleksieja Piotrowicza Riabokonia, której głównym tematem było przedstawienie wdrożonego do szkół podstawowych programu „Szkolna Służba Porozumienia”, w którym wykorzystano mediacje i negocjacje do rozwiązywania występujących w szkołach sporów i konfliktów. W konferencji wzięli również udział członkowie delegacji z powiatu leżajskiego w składzie: pani Agnieszka Wyczarska – Naczelnik Wydziału Organizacyjno – Prawnego, pani Katarzyna Ćwikła – Naczelnik Wydziału Promocji i Współpracy Zagranicznej, pan Mariusz Konior – Kierownik powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie oraz pan Ryszard Sosnowski – Radca Polskiej Ambasady w Kijowie.
Nauczyciele i uczniowie realizujący program w jednej ze szkół podstawowych przedstawili uczestnikom zalety mediacji i negocjacji w rozwiązywaniu konfliktów szkolnych, które w istotny sposób przyczyniły się do obniżenia agresji i przemocy występującej w szkołach podstawowych tego rejonu, po upływie roku od momentu jego wprowadzenia. W opinii ankietowanych uczniów był to największy problem do rozwiązania przez nauczycieli w szkołach, ponieważ 80% ankietowanych wskazywało na jej występowanie. W roku szkolnym 2009/2010 szkoły ten program kontynuują, widząc jego skuteczność – obniżenie agresji i przemocy wśród uczniów – jako bezpośrednie korzyści w jego wprowadzeniu.
Mediacje najczęściej rozumiane są jako pośredniczenie w sporze mające na celu pomoc dwóm lub więcej stronom w osiągnięciu wspólnego porozumienia, satysfakcjonującego wszystkie strony sporu. Mediator to osoba niezaangażowana bezpośrednio w spór, bezstronna, przygotowana do kierowania konfliktem lecz nie ingerująca w sam przedmiot umowy pomiędzy stronami konfliktu. To strony mają podjąć wzajemne zobowiązania i być odpowiedzialne za ich realizację czyli dotrzymanie warunków umowy.
Do zadań mediatora należy: ułatwianie komunikacji, pomoc w uświadamianiu praw każdej ze stron konfliktu, dostarczanie technik pomocnych podczas rozwiązywania sporu, formalne przewodniczenie sesjom, edukacja, eksploracja problemu, sprawdzanie realności propozycji, poszerzanie źródeł informacji oraz inicjowanie i kierowanie negocjacjami.
Negocjacje należy rozumieć jako dwustronny proces komunikowania się, którego celem jest osiągnięcie zgody w sytuacji, gdy niektóre interesy zaangażowanych stron są rozbieżne. Poszukiwanie porozumienia bezpośrednio przez zainteresowanych lub za pomocą osoby trzeciej jest wejściem w skomplikowany proces podejmowania trudnych decyzji, gdzie uwaga wszystkich zostaje skoncentrowana na przyszłości i na skutkach podejmowanych decyzji, mimo skłonności do angażowania się w utarczki dotyczące przeszłości i minionych zdarzeń. Celem negocjacji oraz mediacji jest osiągnięcie porozumienia czyli wspólnej decyzji w danej sprawie oraz wzięcie za nią odpowiedzialności.
Doświadczenia amerykańskie polegające na wprowadzeniu do niektórych szkół treningu w zakresie umiejętności komunikacyjnych, kontroli uczuć i strategii rozwiązywania konfliktów interpersonalnych pokazały, że programy te mogą przynieść wymierne korzyści, które wykazywała przeprowadzana po określonym czasie ich ewaluacja. Wówczas okazywało się, że obserwowano mniej przemocy w klasach, mniej zawieszeń i usunięć ze szkoły w grupie uczniów słabych, mniejszą liczbę uczniów sięgających po raz pierwszy po narkotyki oraz mniejszą przestępczość. Nastąpił nie tylko spadek negatywnych zjawisk wśród dzieci i młodzieży, ale pojawiły się również zjawiska pozytywne, takie jak: bardziej przyjazna atmosfera w klasie, większa chęć współdziałania, empatia, poprawa umiejętności komunikowania się, polepszenie wyników w nauce oraz bardziej pozytywne przywiązanie do rodziny i szkoły.
W Polsce mediacje i negocjacje do swoich szkół wprowadziły już niektóre miasta. Odbyło się wiele konferencji propagujących te formy rozwiązywania konfliktów, dlatego Poradnia również będzie je w naszym środowisku lokalnym propagować.
Aby negocjacje i mediacje skutecznie wdrożyć do wykorzystania w szkole, należy się do tego przygotować w sposób profesjonalny. W tym zakresie należy przeszkolić zarówno nauczycieli, jak i uczniów, ponieważ to wybrani spośród nich liderzy pełnią funkcję szkolnych mediatorów, przyczyniając się do osiągania przez strony sporu porozumienia, a tym samym rozwiązywania konfliktów. Oczywiście nie wszystkie konflikty występujące w szkole czy w innym środowisku ucznia da się rozwiązać na drodze negocjacji i mediacji, dlatego konieczna jest także w razie potrzeby współpraca z policją i sądem rodzinnym.
Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Leżajsku w dniu 5 i 12 października b.r. zorganizowała dla dyrektorów przedszkoli, szkół oraz pedagogów szkolnych z powiatu leżajskiego konferencje, na których omówiono funkcjonowanie w poradni zespołów ds. diagnozy przedszkolnej dziecka, organizowania i udzielania uczniom w szkole pomocy psychologiczno – pedagogicznej, profilaktyki szkolnej (w tym celu utworzono w poradni etat powiatowego koordynatora), rozwiązywania konfliktów i prowadzenia mediacji zachęcając szkoły do podjęcia szerokiej współpracy w wymienionych obszarach.
Dokonania ukraińskich partnerów w zakresie mediacji i negocjacji szkolnych, które naprawdę warto upowszechnić, planuję przedstawić dyrektorom placówek oświatowych z powiatu leżajskiego podczas wspólnej konferencji w maju 2010 r., podczas ich kolejnej wizyty w Leżajsku.
Wojciech Kostek
Do napisania tej relacji wykorzystałem informacje zawarte w artykule dr hab. Hanny Przybyła-Basista, pracownika naukowego Uniwersytetu Śląskiego
Zobacz również:
